Τεκμηριωμένες αρχαιολογικές καταγραφές από μουμιοποιημένο διατηρηθέν δέρμα καταδεικνύουν ότι η ανθρωπότητα άσκησε την τέχνη του τατουάζ από τη νεολιθική εποχή. Παρά τις ιστορικές τους ρίζες, η δημοτικότητα των τατουάζ αυξήθηκε ραγδαία από την «Αναγέννηση των Tattoo» τη δεκαετία του ’50. Στις μέρες μας, το τατουάζ θεωρείται ως μια καλλιτεχνική έκφραση και διακόσμηση του ανθρώπινου σώματος. Παρά τις αισθητικές τους εφαρμογές, τα τατουάζ χρησιμοποιούνται επίσης για ιατρικούς λόγους και συχνά αναφέρονται ως μικρο-χρωματισμός (micropigmentation) ή ιατρικό τατουάζ (medical tattooing). Τα τατουάζ θεωρούνται ως μια εναλλακτική θεραπευτική μέθοδος για την αντιμετώπιση δερματολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με παραμορφωτικά συμπτώματα του δέρματος.

Ασθενείς με λεύκη συχνά χρησιμοποιούν πρακτικές συγκάλυψης του δέρματος, προκειμένου να καλύψουν τις αποχρωματισμένες περιοχές του σώματος. Τα παραμορφωτικά σημάδια της λεύκης τείνουν να επηρεάζουν την ψυχολογική κατάσταση των ασθενών και να μειώνουν την ποιότητα ζωής τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί ασθενείς δεν θεωρούν τη λεύκη μόνο ως μια αισθητική πάθηση, αλλά και ως μία μεγάλη κοινωνική δυσλειτουργία που περιορίζει τις κοινωνικές, επαγγελματικές και διαπροσωπικές τους σχέσεις. Η έκπτωση της ποιότητας ζωής σε συνδυασμό με τα σχετικά φτωχά θεραπευτικά αποτελέσματα, ωθεί του ασθενείς με λεύκη στο να επιλέξουν το τατουάζ ως μια εναλλακτική μορφή θεραπείας. Παρ' όλα αυτά, αυτό εγείρει τη συζήτηση σχετικά με το κατά πόσον τα άτομα που πάσχουν από λεύκη πρέπει να κάνουν τατουάζ.

Υπάρχουν δύο αλληλοεξαρτώμενες παράμετροι που επηρεάζουν την πλευρά κάποιου σχετικά με την προαναφερθείσα συζήτηση και αυτές είναι (α) η δερματολογική θεραπεία της πάθησης της λεύκης και (β) η ενίσχυση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Παρά το γεγονός ότι ένα σεβαστό σώμα ερευνητών κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα αισθητικά τατουάζ μπορεί να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των ασθενών με λεύκη, η βιβλιογραφία στερείται μελετών σχετικά με την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των μικρο-χρωματισμών και αισθητικών τατουάζ. Κατά συνέπεια, ο ζυγός δεν κλίνει σε καμία από τις δύο πλευρές του debate. Παρ' όλα αυτά, μέσω της λογικής και της παράθεσης επιστημονικών στοιχείων θα θέλαμε να παρουσιάσουμε τα επιχειρήματα μας για τη χρήση του τατουάζ στην κάλυψη των βλαβών της λεύκης. Στη συνέχεια θα θέλαμε να
αναφέρουμε μερικές από τις κυριότερες επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν από τα τατουάζ στην περίπτωση της λεύκης.

Αρχικά, μια από τις κυριότερες δυσκολίες που σχετίζονται με τα τατουάζ και τη λεύκη είναι η δυσκολία που παρουσιάζεται στο ταίριασμα της απόχρωσης της μελάνης με αυτή του δέρματος που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες που επηρεάζουν και αλλάζουν το χρώμα του δέρματος (π.χ. έκθεση στον ήλιο, ηλικία κ.α.). Επιπλέον, λόγω του φαινομένου Tyndall, (φωτογραφίες 1-2), η επιλεγμένη απόχρωση του τατουάζ θα εμφανιστεί αρκετά διαφορετική όταν αυτή εισαχθεί στην επιδερμίδα. Παρ' όλα αυτά, οι ειδικά σχεδιασμένες χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται σε καλλυντικά τατουάζ, περιέχουν οξείδια του σιδήρου και μπορούν να προσφέρουν ικανοποιητικά αποτελέσματα όσον αφορά τη χρωματική αντιστοίχιση και την αντοχή τους. Ωστόσο, τα προαναφερόμενα τατουάζ μπορεί να προκαλέσουν οξειδώσεις και να σκουρήνουν με την πάροδο του χρόνου.

Οι βλάβες που προκαλούνται μπορεί να κυμαίνονται από μερικά χιλιοστά έως και εκατοστά σε μέγεθος, έχουν φυγοκεντρική εκδήλωση και απρόβλεπτο ρυθμό εξάπλωσης. Κατά συνέπεια, το μέγεθος ενός τατουάζ μπορεί τελικά να είναι μικρότερο από το μέγεθος της αποχρωματισμένης κηλίδας που προοριζόταν να καλύψει. (Φωτογραφίες 3-4)

Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να ληφθεί υπ' όψη και ο τύπος της λεύκης, ιδιαίτερα στην ενεργή λεύκη όπου ισομορφικές αποκρίσεις (φαινόμενο Koebner) μπορεί να διευκολύνουν την επέκταση των βλαβών. Βέβαια, η διάτρηση του δέρματος με τη βελόνα τατουάζ, μπορεί να επιδεινώσει κάθε τύπο λεύκης στην περιοχή όπου θα γίνει το τατουάζ ή να δημιουργήσει μια καινούργια εστία.

Κατά τη διάρκεια του τατουάζ το δέρμα μπορεί να αντιδράσει λόγω διαφόρων παραγόντων, όπως ο τύπος της μελάνης, οι τεχνικές χειρισμού του επαγγελματία και οι συνθήκες ασηψίας κατά την επέμβαση. Επιπλοκές που οφείλονται στα ανωτέρω μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα:

• Επιφανειακή ή βαθιά επιμόλυνση που οφείλεται σε άτυπα μυκοβακτηρίδια (φωτογραφίες 5, 6 & 7)

• Αλλεργικές αντιδράσεις και αλλεργική εξ επαφής δερματίτιδα (φωτογραφίες 8-9). Υποτροπή σε ήδη προϋπάρχουσες λοιμώξεις, όπως απλός έρπης και επέκτασή τους σε νέες σωματικές περιοχές

• Κοκκιωματώδεις αντιδράσεις και χρόνια κοκκιωματώδη αντίδραση οφειλόμενη σε χρωστικές ουσίες
• Φωτοδερματίτιδες
• Λειχηνοειδείς αντιδράσεις

• Εμφάνιση χηλοειδών (Φωτογραφία 10)
• Εξάπλωση βλαβών σε ασθενείς με συνυπάρχουσα ψωρίαση
• Μόλυνση από τους ιούς του HIV και της ηπατίτιδας

Εκτός από τα ανωτέρω, υπάρχουν μερικές σπάνιες περιπτώσεις ασθενών που ανέπτυξαν ψευδολεύμφωμα, οι οποίες ακόμα πιο σπάνια μπορεί να οδηγήσουν σε δερματική λεμφική υπερπλασία (φωτογραφία 11) και ερυθηματώδη λύκο μετά από ένα τατουάζ.

Επίσης, υπάρχουν και ασθενείς οι οποίοι κάνουν το τατουάζ κοντά στη λεύκη έτσι ώστε να τραβήξουν την προσοχή μακριά από αυτή, με ένα εντυπωσιακό σχέδιο. Με αυτόν τον τρόπο καταφέρνουν να βελτιώσουν την ψυχολογία τους και να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους (Φωτογραφία 12).

Όσον αφορά τη μέθοδο Micropigmentation, αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά μόνο για μικρές, εντοπισμένες βλάβες της λεύκης.

Το να κάνει κάποιος ένα τατουάζ απαιτεί ωριμότητα, καθώς είναι ένα μόνιμο σύμβολο-σημάδι που ακολουθεί τον ενδιαφερόμενο για μια ζωή. Συχνά αρκετοί άνθρωποι κάνουν ένα τατουάζ που αργότερα μπορεί να μετανιώσουν. Αυτό, από ψυχολογικής άποψης, οφείλεται στην ψευδαίσθηση όπου το άτομο - ειδικά όταν πρόκειται για έναν έφηβο ή νεαρό ενήλικα - νομίζει ότι τα πράγματα που τον προσελκύουν και του αρέσουν τώρα, θα συνεχίσουν να τον προσελκύουν και στο μέλλον. Η εξέλιξη της τεχνολογίας επιτρέπει την αφαίρεση ενός τατουάζ όταν δεν είναι πλέον επιθυμητό.

Παρ' όλα αυτά, οι ασθενείς με λεύκη θα πρέπει να σκεφτούν διπλά όταν εξετάζουν το ενδεχόμενο να κάνουν ένα τατουάζ, λόγω των επιπλοκών που μπορεί να παρουσιαστούν κατά τη διάρκεια της αφαιρετικής επέμβασης. Τα Q-switched λέιζερ που χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση των τατουάζ αναπτύσσουν μεγάλες θερμοκρασίες ώστε να διευκολύνουν τον αποχρωματισμό του δέρματος. Το τελευταίο μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία πομφόλυγων ή φλεγμονών που μπορεί να προκαλέσουν το φαινόμενο Koebner, κατά συνέπεια την εξάπλωση των βλαβών της λεύκης.

Ολοκληρώνοντας, προσπαθήσαμε να εκφράσουμε εν συντομία τη γνώμη μας προτείνοντας πως είναι καλύτερο οι ασθενείς με λεύκη να αποφεύγουν να κάνουν τατουάζ. Για να υποστηρίξουμε την προαναφερθείσα άποψη, επισημάναμε τις αρνητικές επιπτώσεις των τατουάζ στην περίπτωση της λεύκης τεκμηριώνοντάς τες με επιστημονικά στοιχεία. Παρ 'όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά καιρούς στη βιβλιογραφία έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ασθενών με λεύκη που παρουσίασαν ικανοποιητικά αποτελέσματα, αφού έκαναν ένα τατουάζ.

Τέλος, είναι σημαντικό να μην παραβλέπεται η αρνητική ψυχολογική κατάσταση των ασθενών με λεύκη, η οποία οφείλεται στις παραμορφωτικές εκδηλώσεις της νόσου. Ως εκ τούτου, είναι σημαντική η επιλογή μιας αποτελεσματικής θεραπείας για τη λεύκη η οποία επιτυγχάνει γρήγορο και σταθερό επαναχρωματισμό, έτσι ώστε να περιορίσει τις αρνητικές συνέπειες στην ψυχολογία του ασθενούς.

Βιβλιογραφία

1. Sowden JM, Byrne JP, Smith AG, Hiley C, Suarez V, Wagner B, Slater DN. Red tattoo reaction: X-ray microanalysis and patch-test studies. Br J Dermatol. 1991; 124: 567-580.

2. Garg G, Thami GP. Micropigmentation: Tattoing for medical purposes. Dermatol Surg. 2005; 31: 928-931.

3. Holme SA, Beattie PE, Fleming CJ. Cosmetic camouflage advice improves quality of life. Br J Dermatol. 2002; 147: 946-949.

4. Mahajan BB, Garg G, Gupta RR. Evaluation of cosmetic tattooing in localised stable vitiligo. J Dermatol. 2002; 29: 726-730.

5. Halder RM, Pham HN, Breadon JY, Johnson BA. Micropigmentation for the treatment of vitiligo. J Dermatol Surg Oncol. 1989; 15: 1092-1098.

6. Whitton ME, Pinart M, Batchelor J, Leonardi-Bee J, Gonzalez U, Jiyad Z, Eleftheriadou V, Ezzedine K. Interventions for vitiligo. Cochrane Database Syst Rev [Internet Series] 2015; 24 (accessed: 24-02-2015): Available from: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25710794

7 Ortonne J. Vitiligo and other disorders of Hypopigmentation. Bolognia J, Jorizzo J, Rapini R, eds.Dermatology. 2nd. Spain: Elsevier; 2008. Vol 1: 65.

8. Pasolini G, Chidini P, Arisi M, Pedretti A, Ungari M, Pinton PC. Pseudolymphoma tattoo-induced. Dermatol Reports. 2011; 3: e47.

9. Patrizi A, Raone B, Savoia F, Bacci F, Pileri A, Gurioli C, Neri I. Tattoo-associated pseudolymphomatous reaction and its successful treatment with hydroxychloroquine. Acta Derm Venereol. 2009; 89: 327-328.

10. Jolly M. Discoid lupus erythematosus after tattoo: Koebner phenomenon. Arthritis Rheum. 2005; 53: 627.

11. Quoidbach J, Gilbert DT, Wilson TD. The end of history illusion. Science. 2013; 339: 96-12

12. Καταχωρήθηκε την Τρίτη 3 Μαρτίου 2015 στο www.umassmed.edu/vitiligo/blog/.../tattoos-and-vitiligo/