Λεύκη είναι μια επίκτητη διαταραχή της μελάγχρωσης που έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση λευκών κηλίδων στην επιφάνεια του δέρματος ή των βλεννογόνων σε οποιαδήποτε στιγμή κατά την διάρκεια της ζωής.    

Προκαλείται από την προοδευτική καταστροφή ή αδρανοποίηση των μελανοκυττάρων που βρίσκονται στο βάθος της επιδερμίδας και που είναι υπεύθυνα για των χρωματισμό των επιφανειακών κυττάρων της .

Έτσι λόγω της παρουσίας ειδικών αυτοαντισωμάτων, στον ορό των ασθενών με λεύκη, το ανοσοποιητικό σύστημα δεν αναγνωρίζει κάποια κύτταρα (μελλανοκύτταρα) σαν δικά του και τα καταστρέφει. Έτσι προκαλείται λόγω της έλλειψης των λειτουργικών μελανοκυττάρων, αποχρωματισμός του δέρματος σαν συνέπεια της διακοπής μεταφοράς της μελανίνης προς τα κερατινοκύτταρα που το περιβάλλουν.

Η πάθηση χαρακτηρίζεται ως αυτοάνοση με γενετική προδιάθεση, δηλαδή ανήκει  σε μια κατηγορία παθήσεων όπου το ανοσολογικό σύστημα του οργανισμού όπως προαναφέραμε στρέφεται εναντίον του και δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως αν είναι νόσος ή σύνδρομο.

Στα  αυτοάνοσα το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα από δικό του λάθος.Πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν ότι η αλλαγή της βιοχημικής σύστασης του εσωτερικού των κυττάρων συνοδεύεται με αλλαγή της μεμβράνης και της εξωτερικής εικόνας του κυττάρου.

Η λεύκη συχνά συνυπάρχει με άλλες αυτοάνοσες παθήσεις όπως είναι η δυσλειτουργία του θυρεοειδούς, η ψωρίαση, η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ο διαβήτης τύπου 1, η κακοήθης αναιμία, η νόσος του Addison, ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, και το πολυαδενικό αυτοάνοσο σύνδρομο.

Η αυτοάνοση θεωρία, η αυτοκυτταρoτοξική θεωρία, η νευροχημική θεωρία, η βιοχημική θεωρία, η γενετική, η διατροφική θεωρία και η θεωρία του οξειδωτικού στρες προσπάθησαν κατά καιρούς να αποσαφηνίσουν την παθογένεια και παθοφυσιολογία της λεύκης.

Μία πιο πρόσφατη θεωρεία υποστηρίζει ότι η καταστροφή των μελανοκυττάρων οφείλεται σε ανωμαλίες των βιοχημικών ή μεταβολικών οδών. Η νευρωνική, η οποία βασίζεται σε μελέτες δερμοτομικής παρά στην κατά Blashko κατανομή της τμηματικής λεύκης, υποστηρίζει ότι η καταστροφή των μελανοκυττάρων οφείλεται σε δυσλειτουργεία των συμπαθητικών νεύρων.

Επιδημιολογικά, το 1-2 τοις εκατό των  Ευρωπαίων, το 1-2 τοις εκατό των  Αμερικανών, και το 8,8 τοις εκατό των Μεξικανών, των Ινδών και των Ιαπώνων, πάσχουν από λευκή. Από αυτούς, το 50% των ασθενών εμφανίζουν λεύκη σε ηλικία μικρότερη των 20 ετών και το 25% σε ηλικία  μικρότερη των 8 ετών.Η πιο συνηθισμένη περίοδος εμφάνισης της λεύκης είναι η εικοσαετία μεταξύ των 10 και των 30 ετών. Παρά ταύτα, κατά καιρούς έχουν αναφερθεί περιστατικά εμφάνισης της λεύκης σε ηλικίες μικρότερες των 12 μηνών και μεγαλύτερες των 80 ετών. 

Στατιστικά, εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες αλλά αυτό είναι πλασματικό καθότι οι άνδρες δυσκολότερα πηγαίνουν στον γιατρό. 

Η νόσος είναι κατά βάση ασυμπτωματική πλην ελαχίστων περιπτώσεων όπου εκδηλώνεται ένα ήπιο αίσθημα κνησμού στις περιοχές όπου αργότερα είναι πιθανον να παρατηρηθεί η επέκταση των δερματικών βλαβών – λευκών κηλίδων. Παρόλα αυτά, ή λεύκη δεν ανήκει στην κατηγορία των μεταδιδόμενων νοσημάτων και η εμφάνισή της δεν οφείλεται σε κακή ιατρική αντιμετώπιση ή κακή προσωπική υγιεινή. 

Η πορεία της ασθένειας είναι απρόβλεπτη και η ανταπόκριση του ασθενή στην θεραπεία ποικίλει. Ορισμένες φορές, οι κηλίδες σταματάνε να επεκτείνονται χωρίς θεραπεία. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ωστόσο, η απώλεια της χρωστικής ουσίας επεκτείνεται και καλύπτει όλο και μεγαλύτερα τμήματα της επιφανείας του σώματος. Υπάρχουν αρκετά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η νόσος μπορεί να είναι κληρονομική. Έχει υπολογιστεί ότι το 30% των ασθενών με λεύκη έχει ένα οικογενειακό μέλος που πάσχει επίσης από τη νόσο. Οι ασθενείς κληρονομούν τρία γονίδια που τους καθιστούν πιο επιρρεπείς στον αποχρωματισμό του δέρματός τους.

Πολλές φορές, ακόμη και η καθημερινή συμπεριφορά του ασθενούς που αγνοεί παράγοντες επιδείνωσης της νόσου μπορεί να συμμετάσχει στην πορεία και την εξέλιξη της λεύκης. Διατροφολογικοί παράγοντες φαίνεται να μην επηρεάζουν την νόσο αλλά τροφές που καταστρέφουν τις ελεύθερες ρίζες μπορούν να βοηθήσουν την πορεία την λεύκης. 

 Η αιτιολογία της ασθένειας παραμένει ακόμα ένα θολό τοπίο για την επιστημονική κοινότητα. Διάφοροι ερευνητές υποστηρίζουν πως το οξειδωτικό στρες και διάφορες νευρογενείς διαταραχές είναι τα κύρια αίτια έναρξης της νόσου (ειδικά στην περίπτωση της τμηματικής λεύκης). Από την άλλη, περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η θερμοκρασία, ο ήλιος, η υγρασία, μολυσματικοί παράγοντες όπως η επαφή ή η έκθεση σε διάφορες χημικές ουσίες  αναφέρονται ως βασικά αίτια έναρξης της λεύκης. Ορισμένοι ασθενείς ωστόσο αναφέρουν ότι πριν την εκδήλωση της νόσου, είχε προηγηθεί ένα ιδιαίτερα στρεσογόνο συμβάν ή έκθεση σε χημικές ουσίες ή κάποιο σοβαρό ηλιακό έγκαυμα. 

Ο ψυχολογικός όμως αντίκτυπος της λεύκης είναι σημαντικός, ιδίως για τους νεότερους σε ηλικία ανθρώπους και πολύ πιο έντονος όταν ο αποχρωματισμός εντοπίζεται στο πρόσωπο.

Η παραμόρφωση που προκαλεί αύξηση του άγχους, αίσθημα ντροπής και διαφορετικότητας,χαμηλή αυτοεκτίμηση ιδίως σε ασθενείς με λιγότερο ισχυρό εγώ.

Μειώνει την ποιότητα ζωής και προκαλεί: προκαλεί σημαντικά αισθητικά προβλήματα,συχνά με σοβαρές σωματοψυχικές και ψυχοσωματικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας ριζικά το ρυθμό ζωής των ασθενών και οδηγώντας τους πολλές φορές στην κοινωνική απομόνωση.

Ακόμη η κακή ψυχολογία των ασθενών με λεύκη συχνά αλλοιώνει τον χαρακτήρα τους με αποτέλεσμα να γίνονται επιθετικοί και δύστροποι ή παρεμβαίνει στην προσωπικότητα τους κάνοντάς τους δυστυχισμένους και αδύναμους να προσαρμοσθούν στην νέα μορφή του σώματός τους, ιδίως όταν οι αλλαγές γίνονται γρήγορα. 

Η λεύκη έχει δραματική επίδραση στην αυτοπεποίθηση, την ποιότητα ζωής, την ευεξία, την εργασία, την οικογενειακή-σεξουαλική και κοινωνική ζωή των ασθενών.

Η αλλαγή της εμφάνισης που είναι συνέπεια της δυσμορφίας. Τα προβλήματα είναι εντονότερα όταν η παραμόρφωση αφορά το πρόσωπο, τα χέρια, τα πόδια ή τα γεννητικά όργανα, ιδίως των νεαρών γυναικών.

Δυστυχώς ακόμη και ο βαθμός της διαταραχής της ψυχολογίας που είναι συνέπεια της διαφορετικότητας που αισθάνονται δεν είναι ανάλογος του μεγέθους της έκτασης των βλαβών, αλλά περισσότερο εξαρτάται από το νεαρό της ηλικίας, το μειωμένο εγώ και την αρνητική επίδραση του κοινωνικού στίγματος ιδίως στον ελληνικό χώρο. 

Έτσι μπορούμε να κατανοήσουμε την ψυχοκοινωνική και επαγγελματική διάσταση της ψυχοδερματολογικής διαταραχής όπως είναι η λεύκη.